Psychologia skóry część 2

Lekarz dermatolog jako Sherlock Holmes

Dermatologia to fascynująca dziedzina medycyny, w której zmiany skórne mogą być wskaźnikami chorób narządów wewnętrznych, czy też reagować na czynniki środowiskowe takie jak stres i lęki, rozmaitymi objawami.

Zdarza się, że sygnały wysyłane przez naszą powłokę zewnętrzną np. świąd, są pierwszym sygnałem choroby nowotworowej czy metabolicznej, a nawet mogą wyprzedzać ich rozpoznanie o kilka lat!

Stąd niezwykle istotne jest dbanie o stan naszej skóry, regularne kontrole dermatologiczne znamion barwnikowych czy zgłaszanie się do specjalisty w razie niepokojących objawów. Takie postępowanie nie tylko pozwala na szybsze i skuteczniejsze wdrożenie terapii, ale może również nas uchronić przed konsekwencjami rozwijających się schorzeń innych narządów wewnętrznych.

Czy zestresowana skóra skraca życie?

W poprzednim artykule podkreślony został negatywny wpływ stresu na funkcjonowanie skóry.

Jak się to wiąże z długowiecznością?

Spośród wielu jednostek chorobowych w dermatologii część z nich to choroby o wieloczynnikowym podłożu z komponentą zapalną np. łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry. Uwzględniając najnowsze doniesienia z badań naukowych okazuje się, że stres to istotny bodziec nasilający te choroby, a nawet wywołujący zaostrzenia, czyli ponowne wystąpienie zmian.

Nasilanie procesu zapalnego w wyniku samego obciążenia psychicznego pod postacią sytuacji stresowych czy przedłużającego się napięcia to jedna strona medalu. Z drugiej znajduje się wzniecanie niekorzystnych reakcji w naszym organizmie, które prowadzą do zaostrzenia powyższych jednostek dermatologicznych. Przykładowo w łuszczycy, takie pogorszenia w przebiegu choroby wywołują nie tylko pojawienie się nowych zmian na skórze.

Łuszczyca uznawana jest obecnie za chorobę wielonarządową, ogólnoustrojową, wiążącą się z zespołem metabolicznym, częstszym występowaniem chorób sercowo-naczyniowych czy chorób zapalnych jelit ^(1,2,3). A te, jak wiemy, nie tylko wpływają niekorzystnie na długość, ale i na jakość życia.

Zatem świadomość wpływu stresu na choroby skóry oraz umiejętność zmniejszania jego niekorzystnego wpływu będzie mieć przełożenie nie tylko na poprawę wyglądu i samopoczucia, ale całego naszego dobrostanu fizycznego i psychicznego.

Choroby skóry związane ze stresem

Jakie najczęstsze choroby skóry nasilają się pod wpływem stresu i wiążą często z uogólnionym stanem zapalnym mogącym wpływać negatywnie na nasze życie?

Oto kilka przykładów:

Łuszczyca

Łuszczyca jest przewlekłą, zapalną chorobą skóry dotyczącą ok. 2% populacji na świecie. Wystąpienie lub zaostrzenie łuszczycy może być poprzedzone wieloma typowymi czynnikami stresogennymi. Stres zgłaszało 44% pacjentów przed początkowym zaostrzeniem łuszczycy, a nawracające zaostrzenia przypisywano stresowi nawet u 80% osób.

Łuszczyca wpływa również na funkcjonowanie seksualne. W jednym badaniu od 30% do 70% pacjentów zgłosiło spadek aktywności seksualnej! Badana grupa pacjentów miała również wyższe wskaźniki depresji, większą skłonność do szukania aprobaty innych i nieznacznie większą skłonność do picia alkoholu. ⁽⁷⁾

Wszystkie te aspekty będą negatywnie wpływać na jakość i długość życia.

Atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła i nawracająca choroba zapalna skóry, charakteryzująca się występowaniem zmian wypryskowych i świądu. AZS rozwija się w wyniku złożonej interakcji czynników genetycznych, środowiskowych i immunologicznych. Upośledzenie funkcji bariery skórnej jest kluczową cechą chorych z AZS.

Czynniki środowiskowe, takie jak alergeny lub drobnoustroje, są istotnymi wyzwalaczami lub czynnikami zaostrzającymi przebieg choroby. Podobnie jak w przypadku łuszczycy, objawy AZS i stres psychiczny wydają się tworzyć błędne koło. Dowiedziono, że chorzy z AZS mają lęk i depresję, podczas gdy stres psychologiczny może z kolei zaostrzać dermatozę.⁽⁸⁾ Stresujące wydarzenia życiowe poprzedzające wystąpienie choroby stwierdzono u ponad 70% pacjentów z atopowym zapaleniem skóry. ⁽⁹⁾

Stres może wpływać na objawy AZS poprzez różne mechanizmy, przede wszystkim może negatywnie oddziaływać na funkcję bariery przepuszczalności skóry i jej homeostazę. U pacjentów z AZS dysfunkcja bariery skórnej może prowadzić do zwiększonej wrażliwości na alergeny i drobnoustroje, zwiększonej przeznaskórkowej utraty wody i obniżenia progu dla świądu. ⁽¹⁰⁾

Trądzik pospolity

Trądzik pospolity jest bardzo częstą chorobą skóry dotykającą większość populacji w pewnym momencie ich życia. Oddziałuje na skórę z najgęstszą populacją mieszków łojowych, obejmującą twarz, górną część klatki piersiowej i plecy.

Chociaż od dawna podejrzewano, że stres emocjonalny wywołuje lub zaostrza trądzik, jego wpływ na nasilenie trądziku był w większości niedoceniany aż do niedawna, kiedy badania przyniosły nowe dane na temat różnych mechanizmów i możliwych czynników związanych z tą interakcją.

Wielu pacjentów zgłasza, że stres emocjonalny pogarsza trądzik, a stwierdzenia te zostały potwierdzone w kilku badaniach przez znaczny odsetek chorych nastolatków i dorosłych (wahający się od 50 do 80%). ^(12-13)

Stres emocjonalny związany z produkcją hormonów, neuropeptydów i cytokin zapalnych wpływa na przewlekły przebieg i zaostrzenie trądziku poprzez zmianę aktywności jednostki włosowo-łojowej. ⁽¹⁴⁾

Trądzik różowaty

Trądzik różowaty to również przewlekła choroba skóry charakteryzująca się rumieniem, zapalnymi grudkami, krostami i teleangiektazjami, które typowo występują na twarzy osób dorosłych w średnim wieku, zwłaszcza o jasnej karnacji. Choroba dotyka do 22% populacji ogólnej, a jej etiologia jest wieloczynnikowa, choć wciąż nie do końca poznana. ⁽¹⁵⁾

Najnowsze doniesienia naukowe potwierdzają pogląd, że stres psychiczny nasila objawy trądziku różowatego. Konieczne są dalsze badania w celu ustalenia, czy wzrost skórnego przepływu krwi związany z zaczerwienieniem, związanym ze stresem nasila stan zapalny we wrażliwych naczyniach twarzy, czy też hormony stresu, takie jak czynnik uwalniający kortykotropinę, aktywują skórne komórki tuczne, które z kolei rozszerzają naczynia krwionośne i uwalniają prozapalne mediatory w skórze.

Zapalenie neurogenne (charakteryzujące się kłującym bólem) może dodatkowo nasilać proces zapalny, tak że objawy i niepokój nasilają się w błędnym kole.⁽¹⁶⁾

Jak zatem odstresować skórę?

Popularne w ostatnim czasie hasło: mindfulness – inaczej uważność!

Według badań wydaje się być to jedna ze skutecznych metod zmniejszania stresu i łagodzenia jego negatywnych konsekwencji. ⁽¹⁴⁾ Ponadto badacze podkreślają, że praktyki takie jak biofeedback, psychoterapia poznawczo-behawioralna, hipnoza, medytacja lub progresywna relaksacja pomagają przeciwdziałać stresowi.

Dodatkowo leczenie pierwotnych zaburzeń psychiatrycznych, które także negatywnie wpływają na stan skóry, często skutkuje poprawą tych chorób. ⁽¹⁵⁾

Według uczonych z Harvard, hipnoza prowadzona przez terapeutę lub samodzielnie może pomóc zmniejszyć stres i niepokój, zmniejszyć ból i stany zapalne, kontrolować pocenie się i swędzenie, przyspieszyć gojenie i zmniejszyć destrukcyjne zachowania, takie jak wyrywanie włosów, drapanie zmian lub skubanie.

I dlaczego warto mieć nadzieję?

Wyniki jednego z badań sugerują, że działania wzmacniające poczucie nadziei u pacjentów z łuszczycą mogą skutkować lepszą jakością życia. Z jednej strony uważa się, że zgodnie z koncepcją Eriksona nadzieja jest względnie stabilnym składnikiem psychologicznym ukształtowanym we wczesnej fazie rozwojowej. Z drugiej strony, nadzieja jest również postrzegana jako struktura poznawcza, od której można oczekiwać, że będzie podatna na interwencje poznawcze.

Postulowano, że podstawowa nadzieja może ulec zmianie w trakcie życia, zwłaszcza w wyniku wydarzeń krytycznych dla jednostki (człowieka), destrukcyjnych (malejąca nadzieja) lub konstruktywnych (zwiększających jej poziom). Opierając się na tej ostatniej koncepcji, opracowano techniki poznawcze mające na celu zwiększenie poziomu nadziei u chorych na raka i stwierdzono, że interwencja oparta na teorii nadziei poprawia nastrój i zwiększa poziom nadziei u starszych pacjentów z depresją.

Tak więc interwencje mające na celu wzmocnienie nadziei chorych na łuszczycę, czyli wiary w porządek i dobrą wolę świata, mogą przyczynić się do poprawy jakości ich życia. ⁽¹⁶⁾

Jeśli chcesz zadbać o swoje zdrowie interdyscyplinarnie i zostać poprowadzonym przez nas krok po kroku, w diagnostyce swojego stanu zdrowia oraz budowaniu dobrych nawyków, wykorzystując wyselekcjonowaną przez nas wiedzę merytoryczną popartą badaniami naukowymi oraz technologię
→ dołącz do naszej subskrypcji!